1.) कितले अमेरिकन कैदी बंदखण वेवस्थे आड तांकां बंदखणींत दवरून मुकद्दमो दाखल करतात?

दर 1,000 कैद्यांतले 27 कैद्यांनी आपल्या उपचारा विशीं राज्य वा संघराज्य मुकद्दमो दाखल करतात.

म्हायती: द युनिव्हर्सिटी ऑफ मिशिगन लॉ स्कूल

https://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Publications/Inmate_Litigation_Results_National_Survey.pdf

2.) अमेरिकेंत कितले लोक बंदखणींत आसात?

2025 वर्सा अमेरिकेंतल्या बंदखणींतली लोकसंख्या सुमार 20 लाख लोकांचो अदमास आसा. ह्या आंकड्यांत राज्य बंदखणींत, संघराज्य बंदखणींत, थळाव्या बंदखणींत आनी हेर दुरुस्ती सुविधांनी बंदखणींत आशिल्ल्या व्यक्तींचो आस्पाव जाता. बंदखण धोरण उपक्रमाच्या "सामुहीक बंदखण: द होल पाई 2025" अहवालांत ह्या बंदखणींत आशिल्ल्या लोकसंख्येची सगळ्यांत व्यापक नदर दिल्या. अमेरिकेंत बंदखणींत रावपाचें प्रमाण संवसारांतल्या सगळ्यांत चड प्रमाणांतलें एक आसून दर एक लाख लोकांक 583 लोकांक बंदखणींत दवरल्यात.

https://www.prisonpolicy.org/reports/pie2025.html#:~:text=Together%2C%20these%20systems%20hold%20nearly,centers%2C%20state%20psychiatric%20hospitals%2C%20and

3.) तर, दर वर्सा आपल्या उपचारा विशीं मुकद्दमो दाखल करपी अमेरिकन कैद्यांचो आंकडो कितलो आसा?

दोन लाख भाग एक हजार भाग केल्यार दोन हजार जातात

दोन हजार पटींनी सत्तावीस म्हणल्यार ५४,०००

देखून, दर वर्सा सुमार 54,000 अमेरिकन कैदी राज्य वा संघराज्य न्यायालयांत आपल्या उपचारा विशीं मुकद्दमो दाखल करतात.

4.) अमेरिकेंत दुरुपयोग जाल्ले सगळे कैदी मुकद्दमो दाखल करतात काय?

तुमी म्हजें पुस्तक वाचलां जाल्यार तुमकां खबर आसा की बंदखण वेवस्थेक कैद्याची मुकद्दमो दाखल करपाची तांक मर्यादीत करपा खातीर कितें करचें तें सारकें खबर आसा. तांणी म्हजी तांचेर खटलो दाखल करपाची तांक पुरायपणान आडायली. मुकद्दमो दाखल करिनाशिल्ल्या दुरुपयोग जाल्ल्या कैद्यांचो आंकडो लक्षांत घेतल्यार अमेररकी बंदखणींत दुरुपयोग जाल्ल्या अमेरिकन कैद्यांचो प्रत्यक्ष आंकडो ५४,००० परस खूब चड - खूब चड. बंदखण वेवस्थेन केल्ल्या चोरीच्या, गुप्तपणान केल्ल्या कृतींक लागूनच खटल्यांची रक्कम मर्यादीत ना, पूण कैद्याची मुकद्दमो दाखल करपाची तांकय मर्यादीत आसता. कांय कैदी आपल्या दुरुपयोगाचेर मुकद्दमो दाखल करिनात कारण तांकां दुबळे वा ‘स्निच’ अशें दिसूंक जायना. हेर कैद्यांक फकत मुकद्दमो कसो दाखल करचो तें कळना आनी तांकां मजत करपी कोणूच ना. तांचें अज्ञान तांकां आडायता. केन्नाच मुकद्दमो दाखल करिना असो आनीक एक अत्यंत व्हडलो गट म्हणल्यार मानसीक अपंगत्व आशिल्ले. तांकां फकत तांकां कितें घडटा तें समजून घेवपाची मानसीक तांक ना, ताचेर कितें करचें तें सोडून. बंदखणींत आसतना मानसीक समस्या आशिल्ल्या कैद्यांक गार्डांचो सगळ्यांत चड गैरवापर जाता अशें म्हाका दिसलें. गार्डांक ‘मानसीक भलायकी’ बंदखणींतल्या कैद्यांचो भंय नाशिल्लो आनी तांकां सतत दुरुपयोग करताले. दुयेंत पूण खरे.

5.) कैदी दुरुपयोग जाल्ल्यान फट उलयतात काय?

चवदा वर्सां वयर बंदखणींत आशिल्लो आनी बंदखणीच्या कर्मचाऱ्यांनी तुका गैरवापर केला म्हणप हेर कैद्यांक मुखामळ घुंवडायतात अशें दिसलें. ताका लागून कागाळ करपी कैदी दुबळो दिसता आनी चड करून त्या कैद्याक कायदेशीर वेवस्था वापरपा खातीर ‘स्निच’ अशें लेबल लायतात. कैद्यांमदीं सामान्य मानसिकताय अशी आसा की तुमकां हानी करपी खंयच्याय गार्डाचेर शारिरीक मारपेट करचो. शारिरीक आक्रमकतायेच्या रुपांत बदलो घेवपाची कैद्यांची तोखणाय जाता, जाल्यार मुकद्दमांचेर मुखामळ घुंवडायतात. देखून कांय कैदी ह्या दुरुपयोगाचेर फट उलयतात, पूण भोवसंख्य कैदी फट उलयनात. बंदखणींतल्या कर्मचाऱ्यां कडल्यान आनी हेर कैद्यांकडल्यान शारिरीक हिंसाचाराक धोको निर्माण करून आपल्यो काणयो मुखार येवंक लागल्यात. फट उलोवप हें दुर्मिळ आसता.

6.) बंदखणींतल्या कर्मचाऱ्यांनी केल्ल्या दुरुपयोगाचेर कैद्यांक मुकद्दमो दाखल करपाक आडावपा खातीर अमेरिकेंत अभियांत्रिकी केल्ले कायदे आसात काय?

होंय, कांय कायदे बंदखण वेवस्थेक खटल्यां पासून राखण दितात, जाका लागून कैद्यांक घटनात्मक उल्लंघन वा बंदखणीचे अटी खातीर खटलो दाखल करप चड कठीण जाता. बंदखण दावे सुदारणा कायदो (पीएलआरए) हो अशा कायद्याचें मुखेल उदाहरण आसा. बंदखणीचे परिस्थिती संबंदीत मुकद्दमो दाखल करचे पयलीं कैद्यांनी सगळे प्रशासकीय उपाय सोंपचे अशें तातूंत आज्ञा दिल्या. चड करून कैद्यांक मेल नासतना वा प्रशासकीय उपाय मेळनाशिल्ल्यान एकांतांत दवरतात, ताका ‘कागाळ’ अशें म्हण्टात, देखून तांकां मुकद्दमो दाखल करूंक मेळना. हें म्हाका कशें जालें तें म्हज्या पुस्तकांत सांगतां. बंदखण वेवस्थेक खबर आसा की तुमकां कागाळी दाखल करपाक मेळना जाल्यार तुमी केन्नाच मुकद्दमो दाखल करूंक शकनात, देखून ते मुकद्दमाच्या प्रक्रियेंतलें पयलें पावल आडावपा खातीर कैद्याक आळाबंदा हाडपा सारकिल्ल्यो चोरी, गुप्त रणनिती वापरतात. जेन्ना कैद्याक आयसोलेशन कोठयेंत दवरतात आनी राखणदारांक सांगतात की कैद्याक कागाळ दाखल करपाचे फॉर्म दिवचे न्हय आनी खंयचीय बरयल्ली कागाळी सादर करचे परस कचऱ्यांत उडोवची. उत्तर कॅरोलिनाच्या रॅली हांगाच्या सेंट्रल बंदखणींत म्हाका हें केलें, थंय म्हाका जाल्ल्या दुरुपयोगा विशीं हांवें केन्नाच मुकद्दमो दाखल करूंक मेळचो ना हाची खात्री करपा खातीर.

हेर संघराज्य कायदे आसात जे कैद्यांक तांच्या उपचारा विशीं मुकद्दमो करपाक आडायतात. एकटो फेडरल न्यायाधीश दरेक कैद्याची कागाळ वाचता आनी ताका/तिका मुकद्दमो ‘फॅन्टास्टीक’ वा ‘भ्रम’ दिसल्यार पुरावो आयकनासतना ती काडून उडोवपाचो अधिकार ताका आसता. ह्या कायद्या प्रमाण बंदखणींतल्या कर्मचाऱ्यांक फकत सहजपणान ‘फॅन्टास्टीक’ अशें मानपी काम करून, जशें धातूचो खांबो वापरून कैद्याक मारप, कैद्यांचो गैरवापर करपाक मेळटा. बंदखणींतल्या दुरुपयोगाची ही आनीक एक लूपहोल. जो मेरेन बंदखणीची वेवस्था ‘पिशें’ कितें तरी करता तो मेरेन तांचेर आरोप करपाक मेळना. म्हजे कडेन अशें कशें जालें हाचेर हांव म्हज्या पुस्तकांत भासाभास करतां.