1.) ၁။) သူတို့ကို ဖမ်းဆီးထားတဲ့ အကျဉ်းထောင်စနစ်နဲ့ အမေရိကန် အကျဉ်းသား ဘယ်နှစ်ယောက် တရားစွဲမလဲ။

အကျဉ်းသား ၁၀၀၀ လျှင် ၂၇ ဦးသည် ၎င်းတို့၏ ကုသမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ပြည်နယ် သို့မဟုတ် ဖက်ဒရယ်တရားစွဲဆိုထားသည်။

အချက်အလက်- The University of Michigan Law School

https://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Publications/Inmate_Litigation_Results_National_Survey.pdf

2.) အမေရိကမှာ ထောင်ဘယ်နှယောက်ရှိလဲ။

2025 ခုနှစ်တွင် US အကျဉ်းထောင်လူဦးရေသည် 2 သန်းနီးပါးရှိမည်ဟုခန့်မှန်းထားသည်။ ဤကိန်းဂဏန်းတွင် ပြည်နယ်အကျဉ်းထောင်များ၊ ဖက်ဒရယ်အကျဉ်းထောင်များ၊ ဒေသဆိုင်ရာအကျဉ်းထောင်များနှင့် အခြားသော ပြုပြင်ရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ ပါဝင်ပါသည်။ Prison Policy Initiative ၏ "Mass Incarceration: The Whole Pie 2025" အစီရင်ခံစာသည် ဤအကျဉ်းကျခံနေရသူများ၏ အပြည့်စုံဆုံးအမြင်ကို ပေးဆောင်ပါသည်။ US တွင် ထောင်ကျနှုန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး လူ ၁၀၀,၀၀၀ လျှင် ၅၈၃ ဦး အကျဉ်းချခံနေရသည်။

https://www.prisonpolicy.org/reports/pie2025.html#:~:text=Together%2C%20these%20systems%20hold%20nearly,centers%2C%20state%20psychiatric%20hospitals%2C%20and

3.) ၃။) ဒါဆို အမေရိကန် အကျဉ်းသားတွေက သူတို့ရဲ့ ကုသမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နှစ်စဉ် တရားစွဲတဲ့ အရေအတွက် ဘယ်လောက်ရှိလဲ။

နှစ်သန်းကို တစ်ထောင် ခွဲရင် နှစ်ထောင်နဲ့ ညီမျှတယ်။

အမြှောက်နှစ်ထောင် နှစ်ဆယ့်ခုနစ် နှင့် ညီမျှသော ၅၄၀၀၀

ထို့ကြောင့် နှစ်စဉ် အမေရိကန် အကျဉ်းသား ၅၄,၀၀၀ ခန့်သည် ၎င်းတို့၏ ဆက်ဆံမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ပြည်နယ် သို့မဟုတ် ဖက်ဒရယ် တရားရုံးတွင် တရားစွဲကြသည်။

4.) အမေရိကတွင် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရသော အကျဉ်းသားများအားလုံးကို တရားစွဲပါသလား ။

ငါ့စာအုပ်ကိုဖတ်ပြီးရင် ထောင်စနစ်က အကျဉ်းသားတစ်ယောက်ရဲ့တရားစွဲဆိုနိုင်မှုကို ကန့်သတ်ဖို့ ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာ အတိအကျသိတယ်။ သူတို့ကို တရားစွဲဖို့ ငါ့ရဲ့ အစွမ်းအစကို လုံးလုံးလျားလျား ရပ်တန့်ပစ်လိုက်တယ်။ တရားမစွဲတဲ့ အကျဉ်းသားတွေရဲ့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု ပမာဏကို ထည့်တွက်ရင် ၊ အမေရိကန် အကျဉ်းထောင်တွေမှာ အလွဲသုံးစားလုပ်ခံရတဲ့ အမေရိကန် အကျဉ်းသား အရေအတွက်ဟာ 54,000 ထက် အများကြီး ပိုများပါတယ်။ တရားစွဲသည့်ပမာဏသည် အကျဉ်း ထောင်စနစ်၏ ခိုးကြောင်ခိုးဝှက်လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့်သာမက အကျဉ်းသား၏တရားစွဲဆိုနိုင်မှုတွင်လည်း အကန့်အသတ်ရှိသည်။ အချို့သော အကျဉ်းသားများသည် ၎င်းတို့၏ အလွဲသုံးစားပြုမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တရားမစွဲကြဘဲ ပျော့ညံ့သော သို့မဟုတ် 'အခိုးအငွေ့' အဖြစ် မရှုမြင်လိုသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ တခြားအကျဉ်းသားတွေက ဘယ်လိုတရားစွဲရမလဲ မသိသလို သူတို့ကို ကူညီမယ့်သူလည်း မရှိဘူး။ သူတို့ရဲ့ မောဟက သူတို့ကို တားတယ်။ တရားမ၀င်သော အလွန်ကြီးမားသော အခြားအုပ်စုမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မသန်စွမ်းသူများဖြစ်သည်။ သူတို့မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို နားလည်နိုင်စွမ်း မရှိသလို အဲဒါကို ဘာလုပ်ရမှန်း မသိတော့ဘူး။ ကျွန်တော် ထောင်ထဲမှာတုန်းက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာရှိတဲ့ အကျဉ်းသားတွေဟာ အစောင့်တွေရဲ့ စော်ကားမှု အများဆုံးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ခဲ့ရတယ်။ အစောင့်များသည် 'စိတ်ကျန်းမာရေး' အကျဉ်းသားများကို မကြောက်ရွံ့ဘဲ ၎င်းတို့အား အဆက်မပြတ် နှိပ်စက်ခဲ့သည်။ နေမကောင်းပေမယ့် အမှန်ပါပဲ။

5.) အကျဉ်းသားများ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ လိမ်ညာနေပါသလား။

ထောင်ထဲမှာ ဆယ့်လေးနှစ်ကျော်နေပြီး ထောင်ဝန်ထမ်းတွေက မင်းကို စော်ကားတာလို့ တခြားအကျဉ်းသားတွေက မျက်မှောင်ကြုတ်နေတာ တွေ့လိုက်ရတယ်။ ၎င်းသည် မကျေနပ်သည့် အကျဉ်းသားအား ပျော့ညံ့ပုံပေါ်စေပြီး ထိုအကျဉ်းသားအား တရားရေးစနစ်ကို အသုံးပြုရန်အတွက် 'အပျက်အစီး' အဖြစ် တံဆိပ်ကပ်ခံရတတ်သည်။ အကျဉ်းသားများကြားတွင် ယေဘူယျစိတ်ထားမှာ သင့်အား ထိခိုက်နစ်နာစေမည့် အစောင့်အား ကိုယ်ထိလက်ရောက် နှိပ်စက်သင့်သည် ။ ကိုယ်ထိလက်ရောက် ရန်လိုမှုပုံစံဖြင့် လက်တုံ့ပြန်ခြင်းသည် အကျဉ်းသားများက သဘောကျကြပြီး တရားစွဲမှုများကို မျက်မှောင်ကြုတ်နေချိန်တွင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အချို့သော အကျဉ်းသားများသည် အလွဲသုံးစားလုပ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ လိမ်လည်ပြောဆိုကြသော်လည်း အများစုမှာ မနှစ်သက်ကြပေ။ ၎င်းတို့သည် အကျဉ်းထောင်ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားအကျဉ်းသားများထံမှ ကိုယ်ထိလက်ရောက်အကြမ်းဖက်မှုကို စွန့်စားကာ ၎င်းတို့၏ ဇာတ်လမ်းများကို ဆက်လက်ဖော်ပြနေပါသည်။ လိမ်တာက ရှားပါတယ်။

6.) အကျဉ်းထောင်ဝန်ထမ်းများ၏ မတရားပြုကျင့်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အကျဉ်းသားများအား တရားစွဲခြင်းမပြုရန် အမေရိကတွင် တီထွင်ထားသော ဥပဒေများရှိပါသလား။

ဟုတ်ကဲ့၊ အချို့သောဥပဒေများသည် အကျဉ်းထောင်စနစ်အား တရားစွဲခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးပြီး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေချိုးဖောက်မှု သို့မဟုတ် အကျဉ်းထောင်အခြေအနေများအတွက် အကျဉ်းသားများအား တရားစွဲရန် ပိုမိုခက်ခဲစေသည်။ အကျဉ်းထောင်တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဥပဒေ ( PLRA ) သည် ထိုကဲ့သို့သောဥပဒေများ၏ အဓိကဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။ အကျဉ်းထောင်အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်သည့် တရားမမှုမတင်မီ အကျဉ်းသားများသည် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ကုစားမှုအားလုံးကို ကုန်ဆုံးစေသည်ဟု ပြဌာန်းထားသည်။ မကြာခဏ အကျဉ်းသားများကို စာတိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် 'နစ်နာချက်' ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ကုစားခွင့်များ မပေးဘဲ အထီးကျန်စွာ ချုပ်နှောင်ထားသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် တရားမ၀င်နိုင်ပေ။ ဒါကို ငါ့စာအုပ်ထဲမှာ ငါဘယ်လိုလုပ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ရှင်းပြတယ်။ နစ်နာချက်တွေကို တိုင်ကြားလို့ မရရင် တရားစွဲလို့ မရဘူးဆိုတာ အကျဉ်းထောင်စနစ်က သိတဲ့အတွက် တရားစွဲတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ရဲ့ ပထမအဆင့်ကို တားဆီးဖို့ အကျဉ်းသားကို ချုပ်နှောင်ထားသလိုမျိုး လျှို့ဝှက်ပြီး လက်လျှော့ထားတဲ့ နည်းပရိယာယ်တွေကို အသုံးပြုကြပါတယ်။ Containment ဆိုသည်မှာ အကျဉ်းသားတစ်ဦးအား သီးခြားအချုပ်ခန်းတစ်ခုအတွင်း ထားရှိသည့်အခါ အစောင့်များသည် အကျဉ်းသားအား နစ်နာချက်တင်ပြရန် ပုံစံများကို မတင်ပြရန်နှင့် ၎င်းတို့ကို တင်ပြမည့်အစား အမှိုက်ပုံးထဲသို့ စွန့်ပစ်ရန် အကြောင်းကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ မြောက်ကာရိုလိုင်းနားပြည်နယ် Raleigh ရှိ Central အကျဉ်းထောင်တွင် ကျွန်ုပ်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော အလွဲသုံးစားပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ တရားစွဲခြင်းမပြုနိုင်ကြောင်း သေချာစေရန်အတွက် ၎င်းအား ကျွန်ုပ်အား ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။

အကျဉ်းသားများ၏ ကုသမှုနှင့် ပတ်သက်၍ တရားစွဲခြင်းများကို တားဆီးသည့် အခြားသော ဖက်ဒရယ်ဥပဒေများလည်း ရှိသေးသည်။ သီးခြားဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးတစ်ဦးသည် အကျဉ်းသားများ၏ တိုင်ကြားချက်တစ်ခုစီကို ဖတ်ပြပြီး ၎င်းတရားစွဲဆိုမှုကို 'အံ့ဖွယ်ကောင်းသည်' သို့မဟုတ် 'ကယောင်ကတမ်း'ဟု ယူဆပါက ၎င်းကို ကြားနာသက်သေမရှိဘဲ ပယ်ချရန် အခွင့်အာဏာရှိသည်။ ဤဥပဒေသည် အကျဉ်းသားတစ်ဦးကို သတ္တုတိုင်ကို အသုံးပြု၍ အကျဉ်းသားတစ်ဦးကို ရိုက်နှက်ခြင်းကဲ့သို့ 'ကောင်းမွန်သော'ဟု အလွယ်တကူ မှတ်ယူနိုင်သော တစ်စုံတစ်ရာကို လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် အကျဉ်းသားများကို အလွဲသုံးစားလုပ်ရန် ခွင့်ပြုထားသည်။ ဤသည်မှာ ထောင်တွင်းအလွဲသုံးစားပြုခြင်းအတွက် နောက်ထပ် ပေါက်ပေါက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အကျဉ်းထောင်စနစ်က 'အရူး' တစ်ခုခုလုပ်နေသရွေ့ သူတို့ကို တရားစွဲလို့ မရဘူး။ ငါ့စာအုပ်ထဲမှာ ငါဘယ်လိုဖြစ်ခဲ့တယ် ဆိုတာ ဆွေးနွေးတယ်။