1.) Hvussu nógvir amerikanskir fangar saksøkja fongsulsskipanina, sum halda teimum fangaðum?

27 av hvørjum 1.000 fangum søkja statin ella føderala rættarmál um teirra viðferð.

Kunning frá: Løgfrøðideildin á universitetinum í Michigan

https://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Publications/Inmate_Litigation_Results_National_Survey.pdf

2.) Hvussu nógv fólk eru í fongsli í Amerika?

Í 2025 verður fólkatalið í amerikansku fongslunum mett at vera næstan 2 milliónir fólk. Hetta talið fevnir um einstaklingar, sum eru fongslaðir í statligum fongslum, føderalum fongslum, staðbundnum fongslum og øðrum fongslum. Frágreiðingin "Mass Incarceration: The Whole Pie 2025" hjá Prison Policy Initiative gevur tað mest víðfevnandi útsýnið av hesum fongslaða fólkinum. Fongslingstalið í USA er eitt tað hægsta í heiminum, við 583 fólki um 100.000 fólk, sum eru innilæst.

https://www.prisonpolicy.org/reports/pie2025.html#:~:text=Together%2C%20these%20systems%20hold%20nearly,centers%2C%20state%20psychiatric%20hospitals%2C%20and

3.) So, hvat er talið av amerikanskum fangum, sum saksøkja um teirra viðgerð á hvørjum ári?

Tvær milliónir deilt við túsund er tvey túsund

Tvey túsund ferðir sjey og tjúgu er 54.000

So umleið 54.000 amerikanskir fangar saksøkja statligan ella føderalan rætt um teirra viðferð um árið.

4.) Saksøkja allir fangar, sum eru misnýttir í Amerika?

Um tú hevur lisið mína bók, veitst tú, at fongsulsskipanin veit akkurát, hvat hon skal gera fyri at avmarka møguleikan hjá einum fanga at saksøkja. Tey steðgaðu púrasta mínum møguleika at stevna tey. Um vit hugsa um mongdina av fangum, sum eru misnýttir, sum ikki søkja, so er veruliga talið av amerikanskum fangum, sum eru misnýttir í amerikanskum fongslum, nógv hægri enn tey 54.000 - nógv hægri. Mongdin av søksmálum er ikki bara avmarkað av lúnskum gerðum frá fongsulsskipanini, men eisini av evnunum hjá fanganum at saksøkja. Summir fangar saksøkja ikki teirra misbrúk, tí teir vilja ikki verða sæddir sum veikir ella ein "snitch". Aðrir fangar vita rætt og slætt ikki, hvussu teir skulu saksøkja og hava ongan at hjálpa sær. Teirra fákunna steðgar teimum. Ein annar ógvuliga stórur bólkur, sum ongantíð saksøkir, eru sálarliga brekaði. Tey hava rætt og slætt ikki sálarliga førleikan at skilja, hvat hendir teimum, fyri ikki at tala um, hvat tey skulu gera við tað. Tá eg var í fongsli, fann eg út av, at fangarnir við sálarligum trupulleikum vóru mest misnýttir av vaktunum. Vaktirnar óttaðust ikki "sálarheilsu"-fangarnar og misbrúktu teir alla tíðina. Sjúkt, men satt.

5.) Lúgva fangar um at verða misnýttir?

Eg sat í fongsli í meira enn fjúrtan ár og varnaðist, at aðrir fangar ikki dámdu at siga, at tú vart misnýttur av starvsfólkinum. Tað fær tann klagandi fangan at síggja veikan út og fær ofta fangan at verða stimplaður sum "snitch" fyri at brúka rættarskipanina. Almenni mentanin millum fangar er, at tú eigur kropsliga at leypa á ein og hvønn vakt, sum skaðar teg. Fangar virða hevnd í formi av likamligum ágangi, meðan rættarmál eru illa dámd. So meðan summir fangar lúgva um misnýtingina, gera stórir flestu tað ikki. Tey vága likamligan harðskap frá bæði fongsulsstarvsfólkinum og øðrum fangum við at koma fram við sínum søgum. Tað er sjáldsamt at lúgva.

6.) Hevur Amerika lógir, sum eru gjørdar til at forða fangum í at saksøkja teirra misbrúk av fongsulsstarvsfólkum?

Ja, ávísar lógir verja fongsulsskipanina ímóti rættarsøkjum, sum gera tað truplari hjá fangum at stevna fyri stjórnarlógarbrot ella fongsulsumstøður. The Prison Litigation Reform Act (PLRA) er eitt høvuðsdømi um slíka lóg. Hon áleggur fangum, at fangar brúka øll fyrisitingarlig úrræði, áðrenn teir søkja mál í sambandi við umstøðurnar í fongslinum. Ofta verða fangar hildnir einsamallir uttan post ella atgongd til fyrisitingarloysi, nevnd "klaga", so teir kunnu ikki saksøkja. Eg greiði frá, hvussu hetta var gjørt móti mær í bókini. Fongsulsskipanin veit, at um tú ikki kanst senda klagur, kanst tú ongantíð saksøkja, so tey nýta lúnskar, lúnskar taktikkir sum at seta ein fanga í innihald fyri at forða fyri fyrsta stiginum í rættarmálsgongdini. Innihald er, tá ein fangi verður settur í ein einangrunarkliva, og vaktirnar verða biðnir um ikki at geva fanganum oyðibløðini at skráseta klaguna og at tveita nakrar skrivligar klagur í ruskspannina heldur enn at senda tær inn. Hetta var gjørt móti mær í Central Prison í Raleigh í Norður Carolina til tess at tryggja, at eg ongantíð kundi saksøkja um misbrúkið, eg var fyri har.

Tað eru aðrar føderalar lógir, sum forða fangum í at søkja mál um teirra viðgerð. Ein einsamallur alríkisdómari lesur hvørja klagu um fanga og hevur vald at vísa hana frá uttan at hoyra prógv, um hann/hon metir rættarmálið vera "fantastiskt" ella "hvørvisjón". Hendan lógin loyvir fongsulsstarvsfólkum at misnýta fangar við bert at gera okkurt, sum lætt er at meta vera "fantastiskt", sum at brúka eina metallstong at sláa ein fanga. Hetta er enn eitt smuthol fyri misnýtslu í fongslum. So leingi fongsulsskipanin ger okkurt "ørt", kann tey ikki verða ákærd. Eg kjakast um hvussu hetta hendi mær í míni bók.